اکسید روی یک ترکیب شیمیایی با فرمول ZnO است که به طور گسترده در صنایع مختلف استفاده می‌شود. این ماده به‌عنوان یک ترکیب سفید رنگ، بی‌بو و غیرسمی در صنایع مختلف از جمله صنایع لاستیک، رنگ، دارو، لوازم آرایشی و بهداشتی کاربرد دارد. در اینجا، به‌طور کامل‌تری به بازار جهانی اکسید روی، کشورهای اصلی تولیدکننده و مصرف‌کننده و مراحل تولید اکسید روی پرداخته شده است.

بازار جهانی اکسید روی

۱. بازار جهانی و مصرف اکسید روی

• تقاضا برای اکسید روی در بازار جهانی به طور عمده به دلیل کاربردهای آن در صنایع مختلف است. بازار جهانی اکسید روی در سال ۲۰۲۳ حدود ۵.۵ میلیارد دلار برآورد می‌شود و انتظار می‌رود که تا سال ۲۰۲۸ با رشد سالانه حدود ۶٪، به ۹ میلیارد دلار برسد.
• صنعت لاستیک سازی بزرگ‌ترین مصرف‌کننده اکسید روی است (حدود ۵۰٪ از تقاضا).
• بعد از آن، صنعت رنگ و پوشش، لوازم آرایشی و بهداشتی و صنایع دارویی بیشترین مصرف را دارند.

۲. کشورهای اصلی تولیدکننده اکسید روی

• چین: بزرگ‌ترین تولیدکننده و مصرف‌کننده اکسید روی در جهان است. این کشور به عنوان یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان روی، بزرگ‌ترین سهم را در بازار جهانی اکسید روی دارد.
• آمریکا: یکی از بزرگ‌ترین مصرف‌کنندگان اکسید روی است، به ویژه در صنایع خودروسازی و لاستیک‌سازی.
• هند: در حال رشد در تولید و مصرف اکسید روی است و بیشتر به صنایع دارویی و رنگ وابسته است.
• ژاپن: تولید اکسید روی در ژاپن برای استفاده در صنایع الکترونیک و رنگ‌های صنعتی مهم است.
• برزیل: از دیگر کشورهای عمده تولیدکننده روی و اکسید روی است که بیشتر در صنعت لاستیک استفاده می‌شود.

۳. بازار هدف و فرصت‌های صادرات

• کشورهای آسیایی و افریقایی به ویژه هند، ویتنام، اندونزی، و پاکستان به دلیل رشد سریع در صنایع خودروسازی، ساختمان و لوازم آرایشی، از بازارهای هدف اکسید روی هستند.
• کشورهای خاورمیانه مانند ایران و ترکیه، با رشد در صنایع شیمیایی و رنگ، نیز از مصرف‌کنندگان بزرگ اکسید روی هستند.

شرکت‌های تولیدکننده اکسید روی در ایران و جهان

۱. شرکت‌های تولیدکننده اکسید روی در ایران

در ایران، تولید اکسید روی توسط چندین کارخانه و شرکت بزرگ انجام می‌شود. برخی از این شرکت‌ها شامل:

• شرکت اکسید روی ایران (ایران اکسید روی): یکی از شرکت‌های برجسته در تولید اکسید روی در ایران است.
• مجتمع مس سرچشمه: با استخراج روی از معادن خود، محصولات مختلف روی از جمله اکسید روی را تولید می‌کند.
• شرکت یزد روی: یکی از تولیدکنندگان اکسید روی با کیفیت بالا در ایران است.

۲. شرکت‌های تولیدکننده اکسید روی در جهان

• Zochem (آمریکا): یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان اکسید روی در جهان که محصولات با کیفیت بالا برای صنعت لاستیک و رنگ تولید می‌کند.
• Weifang Longda Zinc Industry (چین): تولیدکننده اصلی اکسید روی در چین است که محصولات خود را به بازارهای جهانی صادر می‌کند.
• Sumitomo Metal Mining Co. Ltd. (ژاپن): یک تولیدکننده بزرگ اکسید روی برای صنایع مختلف، به ویژه در رنگ و پوشش‌های الکترونیکی.
• EverZinc (بلژیک): یکی از بزرگ‌ترین شرکت‌های تولیدکننده اکسید روی در جهان که به تولید محصولات مختلف برای صنایع شیمیایی و دارویی مشغول است.

مراحل تولید اکسید روی

مرحله ۱: استخراج مواد اولیه

• روی به عنوان ماده اولیه برای تولید اکسید روی استفاده می‌شود. این ماده به طور عمده از معادن روی استخراج می‌شود. برخی از منابع مهم روی عبارتند از سنگ معدن روی مانند سفالریت (ZnS).

مرحله ۲: فرآیند شیمیایی

بسته به روش تولید، دو فرآیند اصلی برای تولید اکسید روی وجود دارد:

1. فرآیند اکسیداسیون مستقیم: در این روش، روی فلزی در دماهای بالا با اکسیژن واکنش داده و اکسید روی تولید می‌کند. این واکنش به صورت زیر است:
2. Zn+1/2O2→ZnO
   • این روش معمولاً در کوره‌های مخصوص انجام می‌شود.
3. فرآیند واکنش با روی سولفات: در این روش، روی سولفات با مواد شیمیایی مانند هیدروکسید سدیم یا کربنات سدیم واکنش می‌دهد تا اکسید روی تولید کنند.

مرحله ۳: تصفیه و خشک‌سازی

• پس از تولید اکسید روی، این ماده باید از ناخالصی‌ها و ذرات اضافی تصفیه شود.
• صافی‌ها برای جداسازی ذرات ریز از پودر اکسید روی استفاده می‌شود.
• خشک‌سازی به وسیله خشک‌کن‌ها انجام می‌شود.

مرحله ۴: بسته‌بندی

• در این مرحله، اکسید روی به صورت پودر سفید رنگ بسته‌بندی می‌شود. این بسته‌بندی‌ها معمولاً در کیسه‌های نایلونی یا جعبه‌های فلزی قرار می‌گیرند.

هزینه راه‌اندازی واحد تولیدی ۵۰۰ تن در سال اکسید روی (به دلار)

هزینه‌های اولیه:

1. خرید زمین و تأسیسات: حدود ۳۰,۰۰۰ – ۵۰,۰۰۰ دلار
2. خرید تجهیزات تولید (کوره، دستگاه‌های تصفیه، مخازن و لوازم جانبی): حدود ۱۰۰,۰۰۰ – ۲۰۰,۰۰۰ دلار
3. هزینه‌های نصب و راه‌اندازی: حدود ۳۰,۰۰۰ – ۵۰,۰۰۰ دلار
4. مواد اولیه (روی فلزی و مواد شیمیایی): حدود ۱۰,۰۰۰ – ۳۰,۰۰۰ دلار

هزینه‌های جاری:

1. نیروی انسانی (۵-۱۰ نفر): حدود ۵۰,۰۰۰ دلار سالانه
2. هزینه‌های انرژی (برق، گاز، آب): حدود ۱۰,۰۰۰ – ۲۰,۰۰۰ دلار ماهانه
3. تعمیر و نگهداری تجهیزات: حدود ۵,۰۰۰ – ۱۰,۰۰۰ دلار سالانه

مجموع هزینه راه‌اندازی (تقریباً):

• ۲۰۰,۰۰۰ تا ۳۰۰,۰۰۰ دلار

جمع‌بندی

• بازار اکسید روی بسیار بزرگ و در حال رشد است، مخصوصاً در صنایع لاستیک، رنگ، دارو و آرایشی.
• ایران و کشورهای آسیایی می‌توانند بازارهای بزرگی برای صادرات اکسید روی باشند.
• هزینه راه‌اندازی یک واحد تولید ۵۰۰ تن اکسید روی دز سال در حدود ۲۰۰,۰۰۰ تا ۳۰۰,۰۰۰ دلار خواهد بود.
• با توجه به تقاضای بالا، این پروژه می‌تواند سودآوری خوبی داشته باشد.